پیدایش وتکامل پُلی فونی

موسیقی غرب درسده های پیاپی بر اساس مونوفونیک(Monophony) بود و فقط یک خط ملودیک داشت. ام درفاصله سال های 700 تا 900، نخستین گام های حرکتی انقلابی که سرانجام، موسیقی غرب دستخوش دگرگونی ساخت، برداشته شد. راهبان در دسته همسرایان صومعه ها آغاز به افزودن خط ملودیک دیگری به گرگوریایی کردند.در آغاز، این بخش بی آنکه نوشته شود بداهه سرایی میشد و ملودی گرگوریایی را زیر و بمی متفاوت مضاعف می کرد.

ارگانوم و انواع آن‌ها

موسیقی غرب سده های پیاپی بر مبنای سرود های گرگوریایی بود و فقط یک خط ملودیک داشت، که کانتوس فیرموس (Contus Firmus) نامیده میشد. اما در حدود سال های 700 تا 900 میلادی خط ملودیک دیگری به سرود های گرگروریایی اضافه شد و اُرگانوم (Organum) به وجود آمد.

در واقع اُرگانوم گونه ای از موسیقی قرون وسطا بود که از سرود گرگوریایی به همراه یک یا چند خط ملودیک دیگر تشکیل میشد. ساده ترین شکل ان اُرگانوم موازی است که در ان خط ملودیک اضافه شده (خط فرعی) با فاصله چهارم یا پنجم پایین تر از صدای اصلی ( کانتوس فیرموس) به تقلید آن می پردازند.

اُرگانوم موازی(Parallel Organum) : قدیمی‌ترین موسیقی‌ای که بافت پلی فنی دارد(به این معنا که دو یا چند خط ملودی در آن به چشم می‌خورد) به قرن نهم باز می گردد. در آن زمان آهنگسازان دست به تجربیاتی مفصل زدندکه هدف آن بسط و آراستن برخی آواز های اولیه با افزودن یک یا چند خط آوازی اضافه بود.

موسیقی‌ای که به این سبک و شیوه نوشته می‌شود ارگانوم نام دارد که ساده‌ترین شکل آن ارگانوم موازی است که در آن صدای فرعی (بخش اضافه شده) با فاصله‌ی چهارم یا پنجمی پایین‌تر از صدای اصلی (که آواز اولیه میخواند) صرفا به تقلید آن می‌پردازد.

اُرگانوم آزاد(Free Organum): در قرن‌های ۱۰ و ۱۱ آهنگسازان به تدریج به مستقل ساختن صدای فرعی از صدای اصلی و دور شدن از تقلید خشک پرداختند. در قرن ۱۱ علاوه بر حرکت موازی، صدای فرعی به حرکت مخالف (بالارونده هنگامی که صدای اصلی پایین رونده بود و برعکس)، حرکت مایل (حفظ نتی ثابت در حالی که صدای اصلی حرکت می‌کرد) و حرکت مشابه (حرکت در جهت صدای اصلی در حالی که فاصله‌ی ثابتی دقیقا رعایت نمی‌شد)، روی آورد.

اُرگانوم ملیسماتیک(Melismatic Organum): در اوایل قرن دوازدهم شیوه‌ی ثابت و تغییر ناپذیر نت در برابر نت به کلی کنار گذاشته شد و در عوض، صدای اصلی، نت‌های آواز را با کشش‌ها طولانی می‌خواند. در این دوره صدای اصلی به نام تِنور شناخته می‌شد (از واژه ی لاتینی tenere به معنای نگه داشتن). بر فراز این نت‌های  کشیده تنور، صدایی بالاتر آزادانه حرکت می‌کند و نت‌های مجاور و پیوسته را با ارزش‌های زمانی کوتاه‌تری اجرا می‌کند.

نت‌های ملودیک و پرتحرکی که روی این سیلاب کلمه خوانده می‌شوند مِلیسم نام دارند و به همین دلیل است که این نوع ارگانوم رو ارگانوم ملیسماتیک نامیده‌اند.