همایون خرم؛ لطافت احساس در موسیقی ایرانی

مجتبی ملک ثابت آبان 19، 1404

در تاریخ موسیقی ایران، برخی نغمه‌ها به‌قدری شیرین و ماندگارند که نسل‌ها با آن‌ها بزرگ شده‌اند.

 وقتی می‌شنویم «تو ای پری کجایی»، یا «رسوای زمانه منم»، یا «امشب در سر شوری دارم»، ناخودآگاه به یاد مردی می‌افتیم که این ملودی‌ها را با عشقی بی‌پایان ساخت او خالق احساس، شاعر بی‌کلام و آهنگ‌سازی بود که موسیقی ایرانی را در میانهٔ سنت و مدرنیته، به زبانی جهانی رساند.

 

 آغاز زندگی

  همایون خرم در ۹ تیر ۱۳۰۹ در بوشهر به دنیا آمد و از همان کودکی استعداد موسیقی در او آشکار بود. خانواده‌اش پس از چند سال به تهران آمدند و او در ده‌سالگی، فراگیری موسیقی را نزد ابوالحسن صبا آغاز کرد؛ استادی که خرم همواره از او به‌عنوان بزرگ‌ترین تأثیر زندگی‌اش یاد می‌کرد.

  خرم در کنار موسیقی، رشتهٔ مهندسی برق را نیز خواند و بعدها با نگاهی علمی، منظم و تحلیلی به هنر پرداخت - نگاهی که در ساختار دقیق و حساب‌شدهٔ آثارش پیداست.

 

 شکوفایی هنری

  در دههٔ ۱۳۳۰، همایون خرم به‌عنوان آهنگ‌ساز و نوازندهٔ ویولن در رادیوایران مشغول به کار شد. آنجا بود که همکاری‌اش با صدای جاودانهٔ خوانندگانی چون مرضیه، دلکش، حسین قوامی، و بعدها محمدرضا شجریان آغاز شد و برخی از ماندگارترین ترانه‌های ایرانی شکل گرفتند.

 

 از میان آثار درخشانش می‌توان به این‌ها اشاره کرد:

  •  تو ای پری کجایی - شعری از هوشنگ ابتهاج و یکی از عاشقانه‌ترین ملودی‌های تاریخ موسیقی ایران
  •  رسوای زمانه - تلفیقی از اندوه و وقار، با صدای دلکش و قوامی
  •  امشب در سر شوری دارم - بازخوانی شاعرانه از مولانا، با ملودی‌ای که هنوز تازه است

بی‌همزبان، پریشانم، سرو چمان و ده‌ها اثر دیگر

  خرم با ترکیب هوشمندانهٔ ملودی‌های ایرانی با فرم‌های موسیقی کلاسیک غربی، توانست حال‌وهوایی تازه به موسیقی مردمی ایران بدهد.

 

 سبک و تفکر

  موسیقی همایون خرم ترکیبی از احساس، ظرافت و منطق موسیقایی است. در آثارش، هیچ‌چیز بی‌دلیل نیست - هر جمله، پاسخی دارد و هر ملودی، داستانی.  او معتقد بود موسیقی باید “شنیدنی برای دل و ماندنی برای ذهن” باشد.

  خرم همواره بر آموزش‌وپرورش هنرجویان تأکید داشت و تا پایان عمر در کلاس‌های خصوصی و جلسات آموزشی، به انتقال دانشش ادامه داد. او شاگردانی تربیت کرد که امروز از چهره‌های برجستهٔ موسیقی ایران به شمار می‌روند.

 

 واپسین سال‌ها

  استاد خرم در سال‌های پایانی زندگی، همچنان فعال بود و باانرژی و عشق دربارهٔ موسیقی سخن می‌گفت. در دی‌ماه ۱۳۹۱، در سن ۸۲سالگی، چشم از جهان فروبست؛ اما آثارش هنوز در دل هر ایرانی زنده است - در خانه‌ها، در رادیوها و در حافظهٔ جمعی یک ملت.

 

 از نگاه موسیقی کوک

  باور داریم که موسیقی استاد همایون خرم، پلی است میان احساس و اندیشه؛ میان سنت و زیبایی مدرن. او به ما می‌آموزد که موسیقی فقط برای گوش نیست - برای دل و برای زیستن است.

  یاد او گرامی و راهش الهام‌بخش نسل‌های آینده‌ای که می‌خواهند با ساز خود، کوکِ زندگی‌شان را بسازند.


دیدگاه ها (0)